· Kısırlık üreme sistemi ile ilgili olan sağlık problemidir.
· Farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
· Üreme sisteminin vücudun üreme görevini yerine getirme görevini bozan bir hastalık türüdür.
· Kısırlığın üstesinden gelebilmek için birçok tedavi bulunmaktadır.
· Nedeni erkeğe veya kadına bağlı olabilmektedir.
Gebeliğin oluşması için bu faktörlerin olması gerekmektedir:
· Kadının sağlıklı yumurta üretmesi
· Erkeğin kaliteli sperm üretmesi
· Spermin yumurtaya gitmesini sağlayan sağlıklı olan fallop tüpleri
· Spermin ile yumurtanın döllenmesi
· Döllenmiş olan yumurtanın rahimde tutunması
· Embriyonun kaliteli olması
· Kısırlık erkek veya kadına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir.
· Genelde haftada 2-3 kez düzenli olarak ilişkiye giren çiftler 2 yıl içerisinde gebe kalabilmektedir.
· Fakat kadınların yaşının ilerlemesi ile birlikte doğurganlık şansı azalır. Bu azalma 32-35 yaşlarına kadar çok belirgin değildir. 38 yaşından sonra kendini belli etmeye başlar.
· Bu durumda 35 yaşını geçen ve 6 ayın üzerinde kısırlık problemi yaşayan kadınların muayeneleri yapılmalıdır.
· Erkeklerde ve kadınlarda kısırlık nedenleri %50-%50 paylaşılmıştır.
Erkeklerde pek çok faktör zayıf dölleme yetisine neden olabilir. En sık rastlanan erkek kısırlığı nedenleri anormal sperm üretimi, sperm morfolojisinde bozukluk ve sperm fonksiyonudur. Hayat tarzları bu faktörleri etkilemektedir.
· Sperm hareketinin ve sayısının azalması
· Spermin yapısal bozukluğu
· Meni içerisinde hiç sperm olmaması (azospermi)
· Kanalda tıkanıklık
· Spermin dışarıya çıkmaması sorunu
· Hormonal sebepler
· Doğumdan sonra veya doğumda gerçekleşen inmemiş olan testis
· Genetik rahatsızlıklar
· Şeker hastalığı
· Kanser tedavileri
· Testesron eksikliği
· Aşırı alkol veya sigara kullanımı
· Stres
Azospermi alınan meni örneğinde hiç sperme rastlanmamasıdır. Erkekte spermin geçtiği kanalların tıkanması veya tıkanmamasına göre ikiye ayrılır:
1. Tıkanmaya bağlı olan azospermi: Doğuştan sperm kanalının bir bölümünün eksik olması, cerrahi girişimler sonrası ya da genital enfeksiyonlar sonrasında oluşmaktadır. Bu durumda kanalı açmak için cerrahi işlem uygulanabilir.
2. Tıkanmaya bağlı olmayan azospermi: Testislerin yukarda olması, genetik bozukluklar ve testis toryonu gibi sebeplere bağlı olarak gelişebilmektedir.
İki durumunda da cerrahi yöntemlerle sperm elde edilir ve döllenme için mikroenjeksiyon uygulanır.
Kadınlarda rastlanan kısırlık nedenleri arasında çikolata kisti ( endometriozis), tüp tıkanıklığı, polistik over sendromu, erken menopoz ve yumurtlama bozuklukları vardır.
· Tüplerde tıkanıklık olması
· Azalmış yumurta
· Düzensiz adet
· Enfeksiyonlar
· Fallop tüplerinin tıkalı olması
· Çikolata kisti (endometriozis): Rahim içinde olan ve her ay adet kanaması olarak dışarıya dökülen endometriumun vücutta rahmin dışında kalması ve yumurtalık, fallop tüpü veya rahimi etkilemesidir.
· Yumurtlama düzensizliği
· Polikistik over sendromu (PCOS): Vücut çok fazla androjen hormonu üretir. Bu artış da yumurtlamayı etkilemektedir. Bu sendrom insülin direnci ve obezite ile ilgili olabilir.
· Erken dönem menopoz
· Rahimde bulunan miyomlar: Miyom rahim duvarında bulunan iyi huylu tümörlerdir.
· Karın içi yapışıklık: Apandisit, pelvik enfeksiyon sonrası oluşan yapışık dokulardır.
· Kanser tedavisi: Kadın üreme sistemlerinde oluşan kanserler kısırlığa neden olabilir.
· Diğer tıbbı durumlar: Adet olamama, karaciğer hastalığı, diyabet ve geç ergenlik de kadınlarda kısırlığa neden olabilmektedir.
· Kafein tüketimi: Aşırı kafein alınması kısırlığa neden olmaktadır.
· Obezite
· Aşırı alkol ve sigara kullanımı
Erken yumurtalık yetmezliği 40 yaşına gelmeden önce yumurtalık fonksiyonlarının azalmasına denir. 35 yaşına gelmeden önce kadın hastalarda kısırlık varsa doktora gidilmesi gerekmektedir.
Bu durum bazı genetik hastalıklarda taşıyıcı olan kadınlarda daha sık rastlanılmaktadır. Kanser tedavisi, sigara kullanımı, obezite, D vitamini eksikliği bu durumu tetiklemektedir.
· Adet kanamasının olmaması
· Adet kanamasının düzensiz olması
· Uyku problemi
· Sinirlilik durumu
· Vajinada kuruluk
· Enerji kaybı
· Sızılı cinsellik
· Cinsel istek azalması
· Kısırlık
· Adet görememe
· Gebe olunmaması halinde memelerden süt gelmesi
· Aşırı kilo ve hormon bozukluğu
· Aşırı tüylenme ve akne sorunu
· Erkeklerde sertleşme sorunu
· Genç çiftlerde 2 yıl korunmamasına rağmen gebelik oluşmaması
· 35 yaşını geçmiş çiftlerin korunmamalarına rağmen 1 yıl içinde gebelik oluşmaması
Düzenli ve korunmasız olarak ilişki yaşanmasına rağmen gebelik oluşmuyorsa uzmana başvurulmalıdır.
Erkeklerde semen analizi (spermiogram) ile test yapılmaktadır. 3 ile 7 gün süren cinsel perhizi takiben sperm örneği alınır ve incelenir. Seman analizi ile erkekte bulunan sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği hakkında bilgi verilir.
Kadınlarda adet döngüsü düzenli ise adet kanamasından 7 gün önce yumurtlamanın olup olmadığı kan testi ile kontrol edilir. Follop tüplerinin kapalı ya da açık olması HSG olarak adlandırılan röntgen filmi ile kontrol edilmektedir.
1. Tüp bebek yöntemi (IVF): En çok bilinen tedavi yöntemidir. Bu tedavide dışarıdan verilen hormon ilaçları ile yumurta sayısının artması hedeflenir.
2. Gebelik ilaçları: Gebelik sorunu düzenli yumurtlamanın olmamasından kaynaklanıyorsa tablet veya enjeksiyon şeklinde verilebilen fertilite ilaçları sayesinde yumurta gelişebilmektedir.
3. Aşılama tedavisi (inseminasyon): Doğurganlığın en yüksek olduğu yumurtlama zamanında eşinizin spermleri rahim içerisine yeleştirilir. Bu yöntem tüplerin açık olduğu ve nedeni bilinmeyen kısırlık sorunlarında önerilmektedir.
· Endometriozis hastalığının tedavi edilmesi
· Rahim içinde bulunan yapışıklıkların açılması
· Fallop tüplerinin çıkarılması
· Tüp bebek tedavi öncesi yapılan işlemler
· Sperm olmayan erkeklerde spermin testisten ya da epididimisten cerrahi olarak çıkarılması
· Ginseng kapsülü
· Adaçayı suyu
