ALS, başka bir adıyla motor nöron hastalığı beyin ve omurilikte bulunan sinir hücrelerini etkileme özelliği bulunan ve istemli kas hareketlerinin kontrolünün kaybına sebep olan, ilerleyici özelliği bulunan bir sinir sistemi hastalığıdır.
ALS, genel olarak istemli kas hareketinin kontrolünden sorumlu olan sinir hücrelerinin hasarlanmasından meydana gelen, az rastlanan nörolojik bir hastalık grubudur. İstemli hareket eden kaslar yürüme, konuşma, çiğneme gibi hareketlerin görevinden sorumludur. ALS’nin temel sebebi bilinememektedir. Bu hastalık genel olarak ebeveynlerden aktarılmaktadır. ALS ilk olarak herhangi bir uzuvda kas seğirmesi ve konuşma bozukluğu ile başlamaktadır. Hastalığın ilerleyen evrelerinde ise hareket etmek, yemek yemek, konuşmak gibi gerekli olan kasların kontrolü kaybedilmeye başlamaktadır. Genellikle hastanın cinsel yaşamını etkilemez.
• Klasik ALS
Üst ve alt nöronların bozulmasıyla karakterize, ilerleyici olan bir hastalıktır. En yaygın görülen türüdür.
• Primer Lateral Skleroz
Üst motor nöronlarının bozulmasıyla oluşur. İlerleyici bir hastalıktır. ALS türleri arasında en az rastlanan bir hastalıktır.
• Prograsif Bulbar Felç (PBP)
Alt motor nöronların bozulmasıyla oluşur. Bununla birlikte konuşma, çiğneme ve yutma güçlüğü yaşanmaya başlanır.
• Progresif Musküler Atrofi (PMA)
Alt motor nöronların gittikçe kötüleştiği bir hastalıktır.
• Ailevi ALS
Aynı aile içerisinde birden fazla kişiyi etkileyen, ilerleyici olan bir hastalık türüdür.
ALS hastası bireylerde kas gücü kaybı bulunmaktadır. Hastalığın ilerleyen evrelerde; merdiven çıkma, oturup kalkma ve yutma gibi durumlar yapılamaz hale gelebilmektedir. ALS hastalarının çoğunda bunama ve hafıza kaybına pek rastlanmamaktadır.
Genel olarak belirtileri şunlardır:
• Yazı yazarken zorlanma durumu
• Kas krampları
• Çiğneme, yutma güçlüğü
• Uzuvlarda güçsüzlük
• Kas seğirmeleri
• Sürekli eşyaları düşürmek
• Yürürken tökezleme durumu
Hastalığın ilerleyen evrelerinde ise:
• Nefes darlığı
• Felç
• Kas kütlesinde azalma
Görülebilmektedir.
• Gen Mutasyonu
Genetik mutasyonlar kalıtsal özelliği olmayan ALS'ye neden olabilmektedir.
• Kimyasal Dengesizlik
ALS'li bireylerde beyinde yer alan ve kimyasal mesajı iletme görevi olan glutamat seviyelerinde yükselme meydana gelir.
• Düzensiz Bağışıklık Yanıtı
Bireyin bağışıklık sistemi, vücudun hücrelerine saldırı yaparak sinir hücrelerinin ölümüne neden olabilmektedir.
• Proteinlerin Anormal Olarak Birikmesi
Sinir hücreleri içerisinde bulunan proteinlerin anormal formları hücre içerisinde birikerek vücuda zarar verebilmektedir.
Hastalığın ilk evrelerinde tanısı konulması zordur, çünkü hastalığın bazı belirtiler nörolojik hastalıkların benzeri belirtiler gözlenebilmektedir.
Yapılabilen bazı tesler:
• Sinir iletişim çalışması
• Kas biyopsisi
• Kan testleri
• İdrar testleri
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
• Elektromiyogram (EMG)
Uygulanan tedaviler hastalığın vücuda verdiği hasarları malesef düzeltemezler. Ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilirler. Tedavi sürecinde çeşitli ilaçlar, fizik tedavi uygulaması, rehabilitasyon, konuşma terapisi gibi yöntemler tercih edilmektedir.
ALS hastalığının tedavisi için FDA tarafından onaylanan Riluzole ve Edaravone ismi ile iki ilaç bulunmaktadır. Riluzole isimli ilaç hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilmektedir. Hastaya ağız yoluyla verilmektedir. Edaravone isimli ilaç ise hastaya damar yolu ile uygulanmaktadır. Ciddi yan etkileri bulunan bir ilaçtır.
ALS Beslenme Nasıl Olmalıdır?
• Lifli gıdalar tüketmek kabızlık çekmenin önüne geçebilir.
• Yumuşak sebze ve meyveler tüketilmesine özen gösterilmelidir.
• Tüm meyve ve sebzeler püre şekline getirilip tüketilmelidir.
• Meyveli yoğurtlar tüketilmesi oldukça faydalıdır.
ALS Ölümcül Bir Hastalık Mıdır?
ALS hastalığı hızla ilerleme gösteren ve ölümcül olan nörolojik bir hastalıktır.
Her hastada süre değişebilmektedir. Genellikle 4 ile 6 yıl arasındadır. 10 yılın üzerinde yaşayabilen hastalar da mevcuttur. İyi bir tedavi süreci ile 20 yıl yaşayabilen hastalar da mevcuttur.
· Karabaş suyu
· Ebegümeci çayı
