Karaciğer yetmezliği, karaciğerin görevini yerine getiremediği, tıbbı bakım gerektiren bir hastalık türüdür. Bu yetmezlik ilaçlara ya da toksinlere bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Hepatit B-C gibi enfeksiyonlar ve aşırı alkol kullanımı sebebiyle de oluşabilmektedir.
· Karaciğer yetmezliğinin en yaygın belirtileri; halsizlik, mide bulantısı, göz ve ciltte sararma, karın kısmında aşırı sıvı birikimi ve kaşıntıdır.
· Pıhtılaşma faktörleri üretilemediğinden dolayı kanamalar, kan proteinleri üretilemediği için de karın kısmında sıvı birikimi, safra asitleri üretilemediği için sindirim sorunu gibi problemler ortaya çıkmaktadır.
· Vücudun toksik maddelerden arınamaması ve ilaçların uzun süre kullanılması da etkili olmaktadır.
· Enfeksiyonlar, toksik maddeler veya ilaçlar, aşırı alkol kullanımı, metabolik hastalıklar genetik rahatsızlıklar ve tümörler karaciğer hasarına yol açabilmektedir.
· Akut karaciğer yetmezliği, daha önceden karaciğer sorunu olmayan bireylerde aniden olan, günler veya haftalar içerisinde ortaya çıkan karaciğerde fonskiyon kaybıdır. Nadir rastlanmaktadır.
· Aşırı dozda ilaç kullanımı veya zehirlenme sebebiyle oluşabilir.
· Bu hastalıkta pıhtılaşma sorunu ciddi kanamalara, beyin dokusundaki şişlikler ise komaya ve bilinç kaybına sebep olur.
· En yaygın nedenlerinden birisi mantar zehirlenmesidir.
· Diğer önemli neden ise yüksek dozda ilaç kullanımıdır.
· Kronik karaciğer yetmezliği karaciğerin işlevini zaman içerisinde yavaş yavaş kaybetmesidir.
· En bilinen nedeni alkol kullanımıdır.
· Kronik karaciğer yetmezliğinde ilk olarak iltihaplanma oluşur. Bunu siroz ve fibrozis evreleri takip eder.
· Süreç ise son evre karaciğer yetmezliği ile tamamlanır.
· Her ilerleyen evrede karaciğer işlevini yitirir.
· Daha ilerleyen evrelerde karaciğer kanseri olma riski artar.
Karaciğer yetmezliği doğru zamanda tedavi uygulanmazsa ölümcül olabilmektedir. İlk evrede iltihap oluşur, organ hasarı başlar. Zaman içerisinde karaciğer işlevini yerine getiremez duruma gelir. Bu aşamada tedavi edilmezse siroz ve daha sonrasında karaciğer kanseri gelişebilir. Ve bu aşamadan sonra hastanın ölüm riski artar.
1. Karaciğer iltihabı: Bu evre ilk evredir. Karaciğerde büyüme oluşabilir. Kişi bu durumu hissetmeyebilir. Bu evrede tanı konulursa tedavi edilebilir.
2. Fibrozis: İltihaplanmanın sürekli olması durumunda karaciğerde hasar gören doku onarımını önler ve hasarlı olan doku miktarı artar. Kanın karaciğer içerisinde akışını engeller ve hücre ölümü artar. Bu duruma fibrozis denilmektedir. Bu durum da karaciğerin çalışmasını olumsuz etkiler. Tanı konulması zordur çünkü hafif ya da orta şiddette olduğunda belirti vermez. Doğru zamanda tanı konulursa karaciğerin kendiliğinden iyileşme şansı vardır.
3. Siroz: Bu evrede karaciğerde sert yara dokusu yumuşak sağlıklı olan dokunun yerini alır ve bu durumda karaciğer düzenli çalışamaz. Kişi ciddi sağlık sorunları yaşar. Siroz eğer tedavi edilmezse karaciğer tamamen görevinin yitirebilir ve karaciğer kanserine neden olabilir.
4. Son evre karaciğer hastalığı: Karaciğer fonksiyonlarının önemli ölçüde kötüleştiği ve geri dönüşü bulunmayan bir durumdur. Karaciğer nakli tek çözümdür.
Türüne göre değişmektedir.
· Viral enfeksiyonlar
· Yüksek dozda asetaminofen kullanımı
· Antibiyotikler
· Epilepsi ila.ları
· Wilson hastalığı
· Otoimnün hepatit
· Zehirli yabani mantarlar
· Septik şok
· Kronik hepatit C enfeksiyonu
· Uzun süreli alkol kullanımı
· Karaciğer yağlanması
· Otoimnün hepatit
· Siroz
· Wilson hastalığı
· Karaciğer kanseri
· İştah kaybı
· Mide bulantısı
· İshal
· Yorgunluk
· Kilo kaybı
· Sarılık
· Kaşıntı
· Bacaklarda ödem
1. Karaciğer kan testleri: Bu testte kanda bulunan karaciğer fonksiyonlarının göstergesi olan protein ve enzim seviyelerine bakılır.
2. Protrombin zamanı testi: Kanın pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğüne bakılmaktadır. Akut karaciğer yetmezliğinde bu gecikebilir.
3. Diğer kan testleri: Hemogram (tam kan sayımı) karaciğer hasarına sebep olabilecek genetik durumlar için kan testleri gerekmektedir.
4. Görüntüleme testleri: MR, tomografi ve ultrason gibi görüntüleme sistemleriyle karaciğer detaylı olarak incelenir.
5. Biyopsi: Karaciğer biyopsisi kanama riski olmasından dolayı boyunda bulunan bir damara yerleştirilmiş olan kateterden ince bir iğne yardımıyla doku örneği alınarak yapılmaktadır.
· Hepatit hastalığında olduğu gibi herhangi bir virüs karaciğer yetmezliğine sebep oluyorsa antiviral ilaçlar kullanılabilir.
· Zehirlenmelerde ya da mantar zehirlenmesinde zehrin etkisini azaltacak ilaçlar kullanılabilir.
1. Akut karaciğer yetmezliği tedavisi
Akut karaciğer yetmezliği hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde tedavi edilmektedir. Oluşan komplikasyonlar kontrol altına alınır ve karaciğerin iyileşmesi beklenir. Karaciğerde oluşan hasarın nedeni doz aşımı ya da ilaç ise etkiyi tersine çevirmek için ilaç tedavisi yapılır. Hasar engellenemiyorsa karaciğer nakli gereklidir.
2. Kronik karaciğer nakli tedavisi
Karaciğer yetmezliği uzun sürüyorsa ve hasarlara neden olduysa ilk amaç organın sağlı kısımlarını kurtarmaktır. Fibroz ve iltihaplanmadan kaynaklı olan karaciğer hasarı uygun bir şekilde tanı ve tedavi edilirse zamanla tersine çevrilebilir ve iyileşme gözlenebilir. Fakat sirozun sebep olduğu hasar önlemez yalnızca yavaşlatılabilir ya da durdurulabilir. Genellikle karaciğer nakli gerekmektedir.
· Isırgan tohumlu macun
· Karadut pekmezi
· Harnup pekmezi
